Paradoks nerwu błędnego:Poliwagalne rozwiązanie

Przeczytaj najnowszy, recenzowany artykuł dr. Stephena Porgesa z sierpnia 2023 roku, który zawiera krytyczną analizę teorii. Artykuł dostępny jest w otwartym dostępie pod tytułem: „The Vagal Paradox: A Polyvagal Solution”

Poniżej dr Porges odpowiada na krytykę Teorii Poliwagalnej.

Dr Porges odpowiada na krytykę Teorii Poliwagalnej

Skrócona wersja artykułu opublikowana przez Polyvagal Institute USA za zgodą autora, sierpień 2023 r.
Tłumacznie na język polski: Instytut Poliwagalny
Oryginalną wersję znajdziesz na stronie Polyvagal Institute USA

KRYTYKA:

W przeglądzie literatury z 2023 roku Paul Grossman stwierdza, że „wśród ekspertów panuje szeroki konsensus, iż każde z podstawowych założeń fizjologicznych Teorii Poliwagalnej jest nie do utrzymania. Znaczna część dostępnych dowodów, na których ten konsensus się opiera, silnie wskazuje na to, że podstawowe hipotezy poliwagalne zostały obalone.”
Grossman, Paul (2023). Fundamental challenges and likely refutations of the five basic premises of the polyvagal theory. Biological Psychology. doi:10.1016/j.biopsycho.2023.108589

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Tego rodzaju wypowiedzi, przedstawiane jako „krytyka”, nie są szczególnie konstruktywne w rozwiązywaniu spornych kwestii. Po pierwsze, jakie dane potwierdzają jego twierdzenie o istnieniu konsensusu? Kim są ci eksperci, posiadający wystarczającą wiedzę o teorii, aby wydawać takie sądy? Po drugie, o które konkretnie założenia mu chodzi? Bez jasnego przedstawienia teorii oraz powiązanych z nią założeń nie da się ocenić, czy jakikolwiek aspekt teorii rzeczywiście jest „nie do utrzymania”.

 

Jeśli za „konsensus” uznamy akceptację teorii w recenzowanych publikacjach naukowych, to Teoria Poliwagalna (PVT) może być postrzegana jako szeroko zaakceptowana wśród badaczy zajmujących się tematyką bezpośrednio z nią związaną. Ta szeroka akceptacja jest potwierdzona przez około 20 000 artykułów naukowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach (przypis PVI PL: na rok 2023).

 

Tego rodzaju twierdzenia, często popierane badaniami Edwina Taylora i powielane przez Paula Grossmana, były wielokrotnie wykorzystywane do podważania PVT. Jednak, jak udokumentowano w Porges (2023), prace Taylora wielokrotnie fałszywie przedstawiały PVT; autorzy tych prac dowodzili, że to ich własne błędne interpretacje — a nie konkretne aspekty teorii — są dowodem na jej nieprawdziwość.

 

W każdej rzetelnej krytyce PVT konieczne jest najpierw jasne sformułowanie punktu spornego, co oznacza, że krytyk powinien wskazać, jak ten punkt jest faktycznie reprezentowany w PVT i dlaczego uważa go za błędny.

Gdyby rzeczywiście istniał „szeroki konsensus”, który jednoznacznie dokumentowałby, że podstawowe hipotezy Teorii Poliwagalnej zostały obalone, a naukowe podstawy PVT byłyby rzeczywiście nieuzasadnione, miałoby to poważne konsekwencje dla wielu dziedzin biologicznie zorientowanej nauki. Gdyby ta falsyfikacja była zasadna, oznaczałoby to faktyczne obalenie teorii ewolucji i sposobu, w jaki jej mechanizmy są odzwierciedlane w embriologii. Podważyłoby to zasadę Jacksona o „regresji ewolucyjnej” (dissolution) – przewodnią zasadę neurologii. Podważyłoby także dokumentację Taylora dotyczącą brzusznej migracji neuronów kardioinhibicyjnych w pniu mózgu, jak również własne badania Grossmana, które wykazały, że tłumienie RSA (rytmu oddechowego serca) jest zjawiskiem zależnym od nerwu błędnego.

Wreszcie, cytat ten – nie zapraszający do dialogu ani nie dopuszczając innych perspektyw – formułuje tak skrajne i tendencyjne twierdzenia, że trudno nie zadać pytania, jaką wiedzę na temat PVT faktycznie posiada jego autor.

 

Zob. sekcje 17 i 18 artykułu The Vagal Paradox dla szczegółowych informacji.

KRYTYKA:

W przeglądzie literatury z 2023 roku Paul Grossman stwierdza, że „wśród ekspertów panuje szeroki konsensus, iż każde z podstawowych założeń fizjologicznych Teorii Poliwagalnej jest nie do utrzymania. Znaczna część dostępnych dowodów, na których ten konsensus się opiera, silnie wskazuje na to, że podstawowe hipotezy poliwagalne zostały obalone.”
Grossman, Paul (2023). Fundamental challenges and likely refutations of the five basic premises of the polyvagal theory. Biological Psychology. doi:10.1016/j.biopsycho.2023.108589

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Tego rodzaju wypowiedzi, przedstawiane jako „krytyka”, nie są szczególnie konstruktywne w rozwiązywaniu spornych kwestii. Po pierwsze, jakie dane potwierdzają jego twierdzenie o istnieniu konsensusu? Kim są ci eksperci, posiadający wystarczającą wiedzę o teorii, aby wydawać takie sądy? Po drugie, o które konkretnie założenia mu chodzi? Bez jasnego przedstawienia teorii oraz powiązanych z nią założeń nie da się ocenić, czy jakikolwiek aspekt teorii rzeczywiście jest „nie do utrzymania”.

 

Jeśli za „konsensus” uznamy akceptację teorii w recenzowanych publikacjach naukowych, to Teoria Poliwagalna (PVT) może być postrzegana jako szeroko zaakceptowana wśród badaczy zajmujących się tematyką bezpośrednio z nią związaną. Ta szeroka akceptacja jest potwierdzona przez około 20 000 artykułów naukowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach (przypis PVI PL: na rok 2023).

 

Tego rodzaju twierdzenia, często popierane badaniami Edwina Taylora i powielane przez Paula Grossmana, były wielokrotnie wykorzystywane do podważania PVT. Jednak, jak udokumentowano w Porges (2023), prace Taylora wielokrotnie fałszywie przedstawiały PVT; autorzy tych prac dowodzili, że to ich własne błędne interpretacje — a nie konkretne aspekty teorii — są dowodem na jej nieprawdziwość.

 

W każdej rzetelnej krytyce PVT konieczne jest najpierw jasne sformułowanie punktu spornego, co oznacza, że krytyk powinien wskazać, jak ten punkt jest faktycznie reprezentowany w PVT i dlaczego uważa go za błędny.

Gdyby rzeczywiście istniał „szeroki konsensus”, który jednoznacznie dokumentowałby, że podstawowe hipotezy Teorii Poliwagalnej zostały obalone, a naukowe podstawy PVT byłyby rzeczywiście nieuzasadnione, miałoby to poważne konsekwencje dla wielu dziedzin biologicznie zorientowanej nauki. Gdyby ta falsyfikacja była zasadna, oznaczałoby to faktyczne obalenie teorii ewolucji i sposobu, w jaki jej mechanizmy są odzwierciedlane w embriologii. Podważyłoby to zasadę Jacksona o „regresji ewolucyjnej” (dissolution) – przewodnią zasadę neurologii. Podważyłoby także dokumentację Taylora dotyczącą brzusznej migracji neuronów kardioinhibicyjnych w pniu mózgu, jak również własne badania Grossmana, które wykazały, że tłumienie RSA (rytmu oddechowego serca) jest zjawiskiem zależnym od nerwu błędnego.

Wreszcie, cytat ten – nie zapraszający do dialogu ani nie dopuszczając innych perspektyw – formułuje tak skrajne i tendencyjne twierdzenia, że trudno nie zadać pytania, jaką wiedzę na temat PVT faktycznie posiada jego autor.

 

Zob. sekcje 17 i 18 artykułu The Vagal Paradox dla szczegółowych informacji.

KRYTYKA:

W przeglądzie literatury z 2023 roku Paul Grossman stwierdza, że „wśród ekspertów panuje szeroki konsensus, iż każde z podstawowych założeń fizjologicznych Teorii Poliwagalnej jest nie do utrzymania. Znaczna część dostępnych dowodów, na których ten konsensus się opiera, silnie wskazuje na to, że podstawowe hipotezy poliwagalne zostały obalone.”
Grossman, Paul (2023). Fundamental challenges and likely refutations of the five basic premises of the polyvagal theory. Biological Psychology. doi:10.1016/j.biopsycho.2023.108589

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Tego rodzaju wypowiedzi, przedstawiane jako „krytyka”, nie są szczególnie konstruktywne w rozwiązywaniu spornych kwestii. Po pierwsze, jakie dane potwierdzają jego twierdzenie o istnieniu konsensusu? Kim są ci eksperci, posiadający wystarczającą wiedzę o teorii, aby wydawać takie sądy? Po drugie, o które konkretnie założenia mu chodzi? Bez jasnego przedstawienia teorii oraz powiązanych z nią założeń nie da się ocenić, czy jakikolwiek aspekt teorii rzeczywiście jest „nie do utrzymania”.

 

Jeśli za „konsensus” uznamy akceptację teorii w recenzowanych publikacjach naukowych, to Teoria Poliwagalna (PVT) może być postrzegana jako szeroko zaakceptowana wśród badaczy zajmujących się tematyką bezpośrednio z nią związaną. Ta szeroka akceptacja jest potwierdzona przez około 20 000 artykułów naukowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach (przypis PVI PL: na rok 2023).

 

Tego rodzaju twierdzenia, często popierane badaniami Edwina Taylora i powielane przez Paula Grossmana, były wielokrotnie wykorzystywane do podważania PVT. Jednak, jak udokumentowano w Porges (2023), prace Taylora wielokrotnie fałszywie przedstawiały PVT; autorzy tych prac dowodzili, że to ich własne błędne interpretacje — a nie konkretne aspekty teorii — są dowodem na jej nieprawdziwość.

 

W każdej rzetelnej krytyce PVT konieczne jest najpierw jasne sformułowanie punktu spornego, co oznacza, że krytyk powinien wskazać, jak ten punkt jest faktycznie reprezentowany w PVT i dlaczego uważa go za błędny.

Gdyby rzeczywiście istniał „szeroki konsensus”, który jednoznacznie dokumentowałby, że podstawowe hipotezy Teorii Poliwagalnej zostały obalone, a naukowe podstawy PVT byłyby rzeczywiście nieuzasadnione, miałoby to poważne konsekwencje dla wielu dziedzin biologicznie zorientowanej nauki. Gdyby ta falsyfikacja była zasadna, oznaczałoby to faktyczne obalenie teorii ewolucji i sposobu, w jaki jej mechanizmy są odzwierciedlane w embriologii. Podważyłoby to zasadę Jacksona o „regresji ewolucyjnej” (dissolution) – przewodnią zasadę neurologii. Podważyłoby także dokumentację Taylora dotyczącą brzusznej migracji neuronów kardioinhibicyjnych w pniu mózgu, jak również własne badania Grossmana, które wykazały, że tłumienie RSA (rytmu oddechowego serca) jest zjawiskiem zależnym od nerwu błędnego.

Wreszcie, cytat ten – nie zapraszający do dialogu ani nie dopuszczając innych perspektyw – formułuje tak skrajne i tendencyjne twierdzenia, że trudno nie zadać pytania, jaką wiedzę na temat PVT faktycznie posiada jego autor.

 

Zob. sekcje 17 i 18 artykułu The Vagal Paradox dla szczegółowych informacji.

KRYTYKA:

Taylor, Wang i Leite (2022) uznają za niewłaściwe określanie tego układu mianem „układu błędnego” (vagal system) oraz odrzucają postulat istnienia „inteligentnego nerwu błędnego” (smart vagus).
Taylor, Edwin; Wang, Tobias; Leite, Cleo (2022). An overview of the phylogeny of cardiorespiratory control in vertebrates with some reflections on the ‘Polyvagal Theory’. Biological Psychology, 172: 108382.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

To kolejna opinia – a dopóki definicje są jasno sprecyzowane, nie ma powodu, by uważać za „niewłaściwe” używanie terminów odbiegających od cudzych poglądów. Początkowo, gdy Teoria Poliwagalna (PVT) akcentowała związek między intencjonalnością (zachowaniem jawnym) a funkcją brzusznej gałęzi nerwu błędnego, nazywano ją „inteligentnym nerwem błędnym” (smart vagus). Zrezygnowano z tego określenia ponad 20 lat temu, ponieważ sugerowało ono rolę „zarządzającą”, co nie było zamierzone. Termin miał jedynie podkreślać stan autonomiczny, sprzyjający wyższym funkcjom mózgowym, podczas gdy grzbietową gałąź nerwu błędnego określano początkowo mianem „wegetatywnej”, ponieważ odpowiada za procesy homeostatyczne w tle i jest włączana w reakcje obronne. Taylor i jego współpracownicy mogliby lepiej sformułować swoje zastrzeżenia, gdyby dokładnie przeczytali oryginalne publikacje opisujące teorię. W miarę zmieniającego się kontekstu naukowego teoria była wielokrotnie dopracowywana i aktualizowana w ciągu 30 lat od jej powstania.

KRYTYKA:

Grossman i Taylor (2007) twierdzą, że brakuje dowodów na to, iż grzbietowe jądro nerwu błędnego (DMN) jest ewolucyjnie bardziej pierwotnym ośrodkiem przywspółczulnego układu pnia mózgu niż jądro dwuznaczne (NA), i przytaczają dowody wskazujące na coś przeciwnego.
Grossman, Paul; Taylor, Edwin W. (2007). Toward understanding respiratory sinus arrhythmia: Relations to cardiac vagal tone, evolution and biobehavioral functions. Biological Psychology, 74(2), 263–285. doi:10.1016/j.biopsycho.2005.11.014

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Jest to nieuzasadniona krytyka teorii poliwagalnej (PVT). Poniższy fragment pochodzi z sekcji 18 niedawno opublikowanego artykułu The Vagal Paradox:

“Taylor i współpracownicy zakwestionowali założenie, że grzbietowe jądro nerwu błędnego (dorsal motor nucleus, DMN) jest strukturą ewolucyjnie starszą niż brzuszna gałąź nerwu błędnego. Tymczasem liczne badania dowodzą, że u kręgowców sprzed pojawienia się ssaków dominujące neurony kardioinhibicyjne wywodziły się właśnie z grzbietowego jądra nerwu błędnego. Oznacza to, że w ujęciu filogenetycznym neurony kardioinhibicyjne najpierw powstały w DMN, a następnie — zgodnie z pracami samego Taylora [36] — migrowały do brzusznego (przypis PVI PL: jądra nerwu błędnego). U najwcześniejszych (dziś wymarłych) ssaków migracja ta była na tyle zaawansowana, że funkcje kardioinhibicyjne zostały zintegrowane z aktywnością neuronów branchiomotorycznych (tj. specjalnych trzewnych włókien eferentnych), które kontrolują mięśnie poprzecznie prążkowane twarzy i głowy, umożliwiając pobieranie pokarmu (np. ssanie) oraz komunikację społeczną za pomocą mimiki i wokalizacji.”

KRYTYKA:

W nowszej pracy Monteiro i in. (2018) opisano obecność zmielinizowanych włókien nerwu błędnego u prapłetwca (lungfish), prowadzących z jądra dwuznacznego (nucleus ambiguus) do serca. Odkrycie to wskazuje, że hipoteza teorii poliwagalnej, według której jądro dwuznaczne jest strukturą unikalną dla ssaków, jest błędna. Autorzy stwierdzają, że „mechanizmy, które [Porges] uznaje za charakterystyczne wyłącznie dla ssaków, są bez wątpienia obecne u prapłetwca, który znajduje się u podstawy ewolucyjnej kręgowców oddychających powietrzem”.
Monteiro, Diana (2018). Cardiorespiratory interactions previously identified as mammalian are present in the primitive lungfish. Science Advances, 4(2): eaaq0800.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Poniższy fragment pochodzi z sekcji 9 i sekcji 18 niedawno opublikowanego artykułu The Vagal Paradox:

Opisywanie wzorców współzależności rytmu oddechu i akcji serca u innych kręgowców nie oznacza, że mechanizmy neuronalne są identyczne z tymi obserwowanymi u ssaków. W rzeczywistości, u większości kręgowców niessaków — z wyjątkiem doniesienia o obecności zmielinizowanego szlaku kardioinhibicyjnego wychodzącego z grzbietowego jądra nerwu błędnego u prapłetwca — wszystkie dostępne badania wskazują, że interakcje pomiędzy rytmem serca a oddechem są przekazywane za pośrednictwem niemielinizowanych włókien błędnych pochodzących z grzbietowego jądra nerwu błędnego.

Wykrycie zmielinizowanych włókien nerwu błędnego u prapłetwca zostało błędnie zinterpretowane jako „śmiertelna wada” Teorii Poliwagalnej. Tymczasem odkrycie to nie ma związku z PVT i odzwierciedla niezrozumienie założeń teorii. Prapłetwiec wydaje się być wyjątkiem filogenetycznym, którego przodkowie prawdopodobnie nie posiadali zmielinizowanych kardioinhibicyjnych włókien grzbietowej gałęzi nerwu błędnego — a cecha ta nie została przekazana dalej w ewolucji innym grupom kręgowców, takim jak płazy, gady czy ssaki.

KRYTYKA:

Grossman (2023) potwierdza to stanowisko, stwierdzając, że „założenie Teorii Poliwagalnej, iż obszar brzusznej gałęzi nerwu błędnego (ventral vagal area) jest unikalny dla ssaków, stoi w sprzeczności z wieloletnimi dowodami”. Dodaje również, że „zgromadzone dane jako całość jednoznacznie i konsekwentnie podważają hipotezy Teorii Poliwagalnej, które zakładają, że grzbietowe jądro nerwu błędnego (dorsal vagal motor nucleus) stanowi ‘jądro źródłowe’ dla niemielinizowanych szlaków, a jądro dwuznaczne (nucleus ambiguus) – ‘jądro źródłowe’ dla szlaków zmielinizowanych u ssaków.”
Grossman, Paul (2023). Fundamental challenges and likely refutations of the five basic premises of the polyvagal theory. Biological Psychology. doi:10.1016/j.biopsycho.2023.108589

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

To kolejna wypowiedź oparta na braku znajomości założeń teorii. Teoria Poliwagalna (PVT) wyraźnie podkreśla, że jądrem źródłowym zmielinizowanych szlaków nerwu błędnego przekazujących rytm oddechowy u ssaków jest brzuszna gałąź nerwu błędnego (ventral vagus). Taki mechanizm nie występuje u gadów. To rozróżnienie jest od dawna zgodne z wynikami badań publikowanymi w literaturze naukowej od kilkudziesięciu lat.

Więcej szczegółów można znaleźć w sekcji 18 artykułu The Vagal Paradox.

KRYTYKA:

Wyniki omówione przez Taylora, Leite i Skovgaarda (2010) podważają twierdzenie, że centralnie kontrolowana synchronizacja układu krążeniowo-oddechowego jest zjawiskiem ograniczonym wyłącznie do ssaków, jak sugeruje teoria poliwagalna Porgesa.
Taylor, E.; Leite, C.; Skovgaard, N. (2010). Autonomic control of cardiorespiratory interactions in fish, amphibians and reptiles.

 

W przeglądzie z 2022 roku autorstwa Taylora, Wanga i Leite, dowody na istnienie interakcji krążeniowo-oddechowych podobnych do arytmii oddechowej zatokowej (RSA) — oraz ich możliwą funkcję w zakresie utlenowania krwi — u wielu gatunków kręgowców (zarówno oddychających powietrzem, jak i wodą) prowadzą autorów do wniosku, że RSA może być pozostałością starszych, ewolucyjnie wcześniejszych układów krążeniowo-oddechowych, co stoi w sprzeczności z założeniami Teorii Poliwagalnej.
Taylor, E.; Wang, T.; Leite, C. (2022). An overview of the phylogeny of cardiorespiratory control in vertebrates with some reflections on the “Polyvagal Theory”. Biological Psychology, 172: 108382.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

W tej części Taylor i jego zespół badawczy wielokrotnie mylą ssaczą RSA, która zależy od zmielinizowanych włókien nerwu błędnego pochodzących z brzusznej gałęzi (jądro dwuznaczne) i wykazuje wrodzony rytm oddechowy, z niessaczymi interakcjami krążeniowo-oddechowymi, w których biorą udział włókna błędne pochodzące z grzbietowego jądra nerwu błędnego.

Ta krytyka odzwierciedla charakterystyczny dla Taylora sposób argumentacji typu chochoł — przypisywanie teorii twierdzeń, których ona faktycznie nie głosi. Teoria Poliwagalna (PVT) nie formułuje takiego założenia.

KRYTYKA:

Dychotomia między „aspołecznymi” gadami a „społecznymi” ssakami, zakładana przez Teorię Poliwagalną, została zakwestionowana. Doody, Burghardt i Dinets (2023) analizują różne podejścia do oceny i klasyfikacji socjalności zwierząt i stwierdzają, że „dychotomia Porgesa jest niepoprawna. Choć wiele ssaków (szczególnie ludzie) może wykazywać bardziej złożone zachowania społeczne niż gady, między tymi dwiema grupami występuje znaczne nakładanie się tendencji społecznych.”

Według autorów, określenia „społeczne” i „aspołeczne” są zbyt uproszczone, by miały wartość w porównawczych analizach zachowań społecznych i nie powinny być stosowane do opisu całych taksonów.

Przytaczając przykłady zachowań społecznych u gadów i innych niessaczych kręgowców, autorzy zauważają, że „Teoria Poliwagalna zdaje się opierać bardziej na potocznych interpretacjach ewolucji kręgowców rodem z XX wieku niż na aktualnej wiedzy naukowej.”
Doody, J. S.; Burghardt, G. M.; Dinets, V. (2023). The evolution of sociality and the polyvagal theory. Biological Psychology.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Poniższy fragment pochodzi z sekcji 18 niedawno opublikowanego artykułu The Vagal Paradox:

 

„Krytyka ta jest nieistotna dla PVT, która koncentruje się na ssakach. Spojrzenie poliwagalne na socjalność podkreśla transformacyjne cechy zachowań społecznych obserwowanych u ssaków, nieobecne u gadów, takie jak karmienie piersią w relacji matka–niemowlę, modulacja głosu, ekspresja mimiczna i inne zachowania współregulujące, które głęboko wpływają na uspokojenie stanu autonomicznego i optymalizację funkcji homeostatycznych. Krytyka ta nie tylko aplikuje teorię do zagadnień z innej dyscypliny, lecz odnosi się do kwestii (tj. zachowań społecznych gadów), która została wyraźnie określona jako wykraczająca poza zakres teorii.”

KRYTYKA:

Teoria Poliwagalna zakłada istnienie związku między reakcjami RSA (arytmią oddechową zatokową) a różnymi formami psychopatologii, jednak metaanaliza wykazała, że dowody empiryczne w tym zakresie są niejednoznaczne.
Beauchaine, T. P.; Bell, Z.; Knapton, E.; McDonough-Caplan, H.; Shader, T.; Zisner, A. (2019). Respiratory sinus arrhythmia reactivity across empirically based structural dimensions of psychopathology: A meta-analysis. Psychophysiology, 56(5): e13329.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Teoria Poliwagalna (PVT) nie formułuje założenia, że reakcje RSA mogą stanowić bezpośredni wskaźnik diagnozy psychopatologii, ponieważ nie opiera się na psychofizjologicznym paralelizmie – koncepcji, według której pojedynczy marker fizjologiczny definiuje zaburzenie psychiczne (por. Porges 2022, Polyvagal Theory: A Science of Safety, Frontiers in Integrative Neuroscience, 16, 27).

Jednakże badania inspirowane przez PVT mogą testować hipotezy, które badałyby taki związek. Hipoteza oparta na PVT koncentrowałaby się na upośledzonej regulacji błędnej, która częściej występuje u osób z określonymi zaburzeniami klinicznymi, takimi jak depresja lub lęk. W związku z tym może występować tendencja u tych osób do przebywania w autonomicznych stanach obronnych. Proste wyszukiwanie w Google Scholar wykazuje setki prac dokumentujących związek między wskaźnikami RSA a cechami zdrowia psychicznego.

Nie wyklucza to jednak, że może istnieć znaczne nakładanie się rozkładów między osobami z diagnozą i bez niej. Relacja ta jest daleka od przyczynowej, a jej związek z PVT dotyczy autonomicznych cech pośredniczących w objawach zaburzeń psychicznych, a nie definiowania diagnoz na podstawie autonomicznych wskaźników.

KRYTYKA:

Według Grossmana i Taylora, dostępne badania wskazują, że arytmia oddechowa zatokowa (RSA) nie jest wiarygodnym wskaźnikiem napięcia nerwu błędnego, ponieważ — oprócz wpływu błędnego — podlega także zmiennym oddechowym oraz wpływom współczulnym (m.in. poprzez receptory beta-adrenergiczne).
Grossman, P.; Taylor, E. W. (2007). Toward understanding respiratory sinus arrhythmia: Relations to cardiac vagal tone, evolution and biobehavioral functions. Biological Psychology, 74(2): 263–285.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Wniosek ten opiera się na zastosowaniu przez Grossmana i Taylora niewłaściwego wskaźnika do pomiaru RSA. Słabości tej metody zostały udokumentowane w recenzowanych publikacjach naukowych (zob. Lewis i in., 2011; Byrne & Porges, 1996).

Jednak przy zastosowaniu odpowiedniej metody RSA odzwierciedla wpływ cholinergiczny (zob. Lewis i in., 2011; Porges, 1986). Nowsze badania (np. Gourine i in., 2016) podkreślają, że wzorzec oddechowy w rytmie serca HR (RSA) stanowi wiarygodny wskaźnik napięcia brzusznej gałęzi nerwu błędnego („ventral vagal tone”).

Co ciekawe, zjawisko to było opisane już przez Heringa w 1910 roku, chociaż dopiero po dekadach udało się wypracować metody umożliwiające precyzyjny monitoring napięcia brzusznej gałęzi nerwu błędnego za pomocą RSA.
Lewis et al., 2011 and A.V. Gourine, A. Machhada, S. Trapp, K.M. Spyer, Cardiac vagal preganglionic neurones: an update. Auton. Neurosci. 199 (2016) 24–28. https://doi.org/10.1016/j.autneu.2016.06.003

KRYTYKA:

Analizując nowsze dane, Paul Grossman stwierdza, że arytmia oddechowa zatokowa (RSA) nie stanowi „bezpośredniej miary sercowego napięcia nerwu błędnego”, ponieważ jest podatna na wpływ czynników zakłócających. Dodatkowo, wbrew twierdzeniom Teorii Poliwagalnej, Grossman konkluduje, że „nie istnieją wiarygodne dowody na to, że grzbietowe jądro nerwu błędnego (dorsal vagal motor nucleus) odgrywa jakąkolwiek rolę w wywoływaniu masywnej bradykardii”, a ponadto „wydaje się mieć znikomy wpływ na reakcje rytmu serca zależne od nerwu błędnego.”
Grossman, Paul (2023). Fundamental challenges and likely refutations of the five basic premises of the polyvagal theory. Biological Psychology. doi:10.1016/j.biopsycho.2023.108589.

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

Są to komentarze wynikające z niedostatecznej znajomości tematu. Metodologia stosowana do pomiaru RSA ma istotny wpływ na jej czułość względem wpływu nerwu błędnego (zob. Lewis i in., 2011; Bryan & Porges, 1996). Gdy zastosuje się odpowiednie techniki analizy, RSA odzwierciedla wpływ układu cholinergicznego. Por. sekcja 7.4 w artykule The Vagal Paradox.

„Istnieją publikacje dokumentujące występowanie bradykardii indukowanej strachem u królików i szczurów. Jednak najsilniejsze dowody pochodzą z mojego laboratorium, gdzie badano wcześniaki. Wcześniaki znajdują się na etapie dojrzewania, w którym układ autonomiczny nie posiada jeszcze funkcjonalnego brzusznego obwodu nerwu błędnego. W efekcie, wcześniaki te mają tendencję do reagowania klinicznie istotną masywną bradykardią — co jest zjawiskiem dobrze znanym w literaturze perinatologicznej (zob. Reed i in., 1999).”

KRYTYKA:

W publikacji z 2021 roku Porges stwierdza, że „teoria nie została zaproponowana po to, by ją dowodzić lub obalać”. Tymczasem możliwość empirycznego obalenia (tzw. falsyfikowalność) stanowi podstawowy wymóg metody naukowej.
Stephen W. Porges (2021-08-01), Polyvagal Theory: A biobehavioral journey to sociality. Comprehensive Psychoneuroendocrinology, vol. 7, p. 100069, doi:10.1016/j.cpnec.2021.100069, ISSN 2666-4976, PMC 9216697, PMID 35757052

ODPOWIEDŹ DR. PORGESA:

To stwierdzenie zostało wyrwane z kontekstu, a autor krytyki zakłada, że zna moje motywacje stojące za stworzeniem teorii. Przydatne byłoby przeczytanie całego akapitu, który umieszcza tę wypowiedź we właściwym kontekście:

Teoria nie została zaproponowana po to, by ją „udowodnić” lub „obalić”, lecz po to, by była rozwijana przez wyniki badań i ulegała modyfikacjom. Twierdzenie o jej falsyfikacji oznaczałoby, że ewolucyjne zmiany w autonomicznym układzie nerwowym nie wspierają systemu zaangażowania społecznego oraz że sygnały bezpieczeństwa przekazywane społecznie nie uspokajają autonomicznego układu nerwowego i w konsekwencji nie sprzyjają społecznemu funkcjonowaniu.

Teoria opiera się na mechanizmach ewolucyjnych i rozwojowych, które kształtują hierarchiczny model funkcjonowania autonomicznego układu nerwowego — zgodnie z zasadą odwróconej ewolucji Jacksona (Jacksonian principle of dissolution). Model ten może wyjaśniać, w jaki sposób interakcje społeczne o charakterze współregulacyjnym są nie tylko „zachowaniami społecznymi”, lecz także pełnią funkcję neuromodulatorów stanu autonomicznego poprzez zintegrowany system zaangażowania społecznego, który może wspierać lub zakłócać funkcje homeostatyczne. Innymi słowy, pewne aspekty zachowań społecznych mogą w sposób funkcjonalny wspierać zdrowie — lub je zaburzać.

Teoria wykorzystuje perspektywę ewolucyjną do opisania filogenetycznej sekwencji regulacji autonomicznej. Sekwencja ta wskazuje etapy w ewolucji kręgowców, w których pojawia się współczulny układ nerwowy rdzenia kręgowego oraz dwie drogi nerwu błędnego, które stają się funkcjonalne w wyniku dojrzewania u ssaków. Trudno byłoby podważyć samą kolejność tych etapów, choć można wskazać pewne podobieństwa w układach autonomicznych u wcześniejszych kręgowców, niezależnie od ich klasy czy grupy systematycznej. Nie chodzi więc o to, czy istnieją podobieństwa u gatunków przodków, lecz o to, w jaki sposób te szlaki zostały przystosowane do stworzenia unikalnego ssaczego układu autonomicznego, który jest ściśle powiązany z zachowaniami społecznymi o charakterze współregulacyjnym.

Copyright 2023, Stephen W. Porges  |  References